Oxucularımızı maraqlandıran məqamlardan biri də əməkhaqqından hansı icbari tutulmaların edilməsi və bunların maksimum miqdarı ilə bağlı məsələlərdir. “vergiler.az” mövzu ilə bağlı əmək qanunvericiliyi eksperti Nüsrət Xəlilovun şərhini təqdim edir.
Əmək Məcəlləsinin 176-cı maddəsində göstərilib ki, hər dəfə əməkhaqqı verilərkən tutulan bütün məbləğlərin ümumi miqdarı işçiyə verilməli olan əməkhaqqının 20 faizindən və müvafiq qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda isə 50 faizindən artıq ola bilməz. Burada “müvafiq qanunvericilik” dedikdə “İcra haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu nəzərdə tutulur.
Qeyd edək ki, borclunun/işçinin əməkhaqqından və digər gəlirlərindən tutulan məbləğin (tutulmanın) miqdarı, vergilər tutulduqdan sonra qalan məbləğdən hesablanır. İcra sənədi icra edilərkən borclunun əməkhaqqından və ona bərabər sayılan digər gəlirlərindən tutulan vəsaitilərin məbləği 50 faizdən çox ola bilməz. Tələb bir neçə icra sənədi üzrə borclunun əməkhaqqına və ona bərabər sayılan digər gəlirlərinə yönəldildikdə, qazancın 50 faizi borcluda qalmalıdır.
Alimentlərin tutulması, sağlamlığa vurulmuş ziyanın ödənilməsi, ailəni dolandıranın itkisi nəticəsində zərər çəkmiş şəxslərə vurulmuş ziyanın ödənilməsi və cinayət nəticəsində vurulmuş ziyanın ödənilməsi zamanı yuxarıda müəyyən edilmiş məhdudiyyətlər tətbiq edilmir. Belə hallarda əməkhaqqından və ona bərabər sayılan digər gəlirlərdən tutulmaların məbləği 70 faizdən çox ola bilməz.
Tələbin borclunun təqaüdünə, pensiyasına, müəlliflik və əlaqəli hüquqlardan istifadəyə görə müəlliflik mükafatlarına yönəldildiyi hallarda yuxarıda müəyyən edilmiş qaydalar tətbiq edilir.
Tələb sosial sığorta üzrə müavinətlərə və işsizlikdən sığorta ödənişinə yalnız məhkəmənm qərarına, alimentlərin tutulmasına dair məhkəmə əmrinə, yaxud alimentlərin ödənilməsi haqqında notariat qaydasında təsdiq edilmiş sazişlərə və ya sağlamlığa vurulmuş ziyanın ödənilməsi haqqında və ailəni dolandıranın itkisi nəticəsində zərər çəkmiş şəxslərə vurulmuş ziyanın ödənilməsi haqqında məhkəmənin qərarına əsasən yönəldilir.
Tələbin yönəldilməsinə yol verilməyən pul məbləğləri
Tələbin bəzi müavinətlərə ödənilməsinə yalnız məhkəmənin qərarı ilə yönəldilə biləcəyini qeyd etmək lazımdır. Lakin bəzi hallar vardır ki, borcluya ödərilən pul məbləğlərindən tutulmasına yol verilmir. “İcra haqqında” qanunun 68-ci maddəsində bu hallar göstərilib. Həmin maddəyə görə, tələb borcluya ödənilən aşağıdakı pul məbləğlərinə yönəldilə bilməz:
1. sağlamlığa vurulmuş ziyana görə, habelə ailəni dolandıranın itkisi nəticəsində zərər çəkmiş şəxslərə vurulmuş ziyana görə ödənilən məbləğlərə;
2. xidməti vəzifəsini yerinə yetirərkən xəsarət almış şəxslərə, həmin şəxslər həlak olduqda (öldükdə) isə onların ailə üzvlərinə ödənilən məbləğlərə;
3. uşağın doğulması ilə əlaqədar, çoxuşaqlı analara, tənha ata və ya anaya, pensiyaçılara, orqanizmin funksiyalarının 81-100 faiz pozulmasına gorə əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslərə, eləcə də 18 yaşınadək əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslərə qulluğa görə, sağlamlığa vurulmuş ziyan nəticəsində zərər çəkmiş şəxslərə əlavə qidaya, protezləşdirməyə, sanatoriya-kurort müalicəsinə, habelə həmin şəxslərə qulluğa görə ödənilən məbləğlərə;
4. ağır və zərərli əmək şəraitində işə görə ödənilən məbləğlərə;
5. işdənçıxarma müavinətinin məbləğinə;
6. aliment öhdəlikləri üzrə ödənilən məbləğlərə;
7. Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş digər məbləğlərə.
Mənbə: “Əmək qanunvericiliyinin praktiki izahı” kitabı
Mənbə: Vergilər.az
Xidmətlər
Bizə etibar edərək yararlana biləcəyiniz xidmətlər
- Vergi risklərinin müəyyənləşdirilməsi;
- Büdcə qarşısında öhdəliklərin müəyyən edilməsi;
- Vergi ödəyicisinin təsərrüfat subyektinin, filialın, nümayəndəliyin qeydiyyatı;
- Vergi məsləhətləri və planlaması;
- Vergi məsələləri və biznes əməliyyatları üzrə yaranacaq vergi öhdəlikləri və tənzimləmələri barədə hüquqi rəylərin verilməsi;
- Dövlət orqanları ilə yazışmalar; - Hüquqi və fiziki şəxslərin qeydiyyata alınması;
- Obyektlərin, nəzarət-kassa aparatının və POS-terminalın onlayın qeydiyyatı və qeydiyyatdan çıxarılması;
- Vergi qanunvericiliyinin pozulmasına görə məsuliyyətin müəyyənləşdirilməsi və tədbirlərin görülməsi;
- Təsis sənədlərində edilmiş dəyişikliklərin (qanuni təmsilçi, ünvan, təsisçilərin, nizamnamə kapitalındakı payların, hüquqi şəxsin adının və təşkilatı hüquqi formasının dəyişdirilməsi) və qeydə alınmış faktların sonrakı dəyişikliyinin qeydiyyata alınması.
- Yeni işçilərə əmək kitabçalarının açılması;
- Yeni işçilərin “Elektron Hökümət Portalı” vasitəsilə qeydiyyata alınması, xitam verilməsi və müvafiq dəyişikliklərin edilməsi;
- İşçilərin istehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi hallarının icbari sığorta olunması üzrə tədbirlərin görülməsi.
- Kadr uçotunun təşkili, işçilərlə hesablaşmalar (Əmək haqqı, məzuniyyət, ezamiyyə, kompensasiya, son haqq hesab hesablanması), Qanunvericiliyə uyğun olaraq əmək müqavilələrinin bağlanması, dəyişikliklərin edilməsi və xitam verilməsi;
- Kadr kargüzarlığının aparılması
- Beynəlxalq Audit Standartlarına əsasən maliyyə hesabatlarının auditi;
- Daxili audit;
- Xüsusi audit.
- Maliyyə hesabatlarının auditi
-Biznes planın hazırlanması
-Hüquqi şəxslərin qeydiyyatı, fəaliyyətinin dondurulması və ya ləğvi
- Vergi qanunvericiliyinə əsasən məsləhət xidməti;
- Vergi qanunvericiliyində dəyişikliklər üzrə monitorinq;
- Sadə və xüsusi vergi rejimli şirkətlər üçün vergi tutma prosesinin planlaşdırılması və bu barədə məsləhətlərin verilməsi;
- Vergi ödənişinin optimizasiyası;
- Əmək qanunvericiliyinə əsasən məsləhət xidməti;
- Vergi öhdəlikləri və digər ödənişlərin hesablanması və ödənilməsi üzrə məsləhətlərin verilməsi;
- Ayrı-ayrı maliyyə və vergi sxemlərinin hazırlanması, tətbiqi və məsləhətlərin verilməsi;
- Bağlanmış aktlar üzrə vergilərə və digər icbari ödənişlərə dair məsləhətlərin verilməsi
- Qanunvericiliyə uyğun olaraq müəssisənin maliyyə uçotunun təşkil edilməsi;
- Vergi, Statistika, Dövlət Sosial Müdafiə Fondu və Məşğulluq idarələrinə rüblük, aylıq, illik hesabatların hazırlanması və təqdim edilməsi (Sadələşdirilmiş vergi bəyannaməsi, Ödəmə mənbəyindən vergi bəyannaməsi, Əmlak vergisi bəyannaməsi, Əlavə Dəyər Vergisi bəyannaməsi, Gəlir vergisi bəyannaməsi, Mənfəət vergisi bəyannaməsi və s.);
- Gündəlik əməliyyatların (invoysların, elektron qaimə-fakturaların, elektron vergi hesab-fakturaların, ödəniş tapşırıqlarının hazırlanması) həyata keçirilməsi;
- Mədaxil və nəxaric pul vəsaitləri uçotunun, mühasibat uçotu hesabatlarında onların hərəkətinin, istehsal dövriyyəsi və xərclərinin, xərclər smetasının hazırlanması;
- 1 C proqram təminatında əməliyyatların, gəlir və xərclərin qeydiyyatının aparılması, şirkətlərdə mühasibat uçotunun təşkili və mühasibat uçotunu qurulması;
- Əməliyyatların təhlil edilməsi, riskli əməliyyatlarla bağlı vaxtında məlumatın verilməsi;
- Bütün növ bank əməliyyatlarının həyata keçirilməsi.
- ƏDV depozit hesabı üzrə əməliyyatlarının aparılması;
- Kreditorlarla hesablaşmaların aparılması;
- Debitorlar borcların zamanında ödənilməsinə nəzarət;
- Əsas vəsaitlərin bazar qiymətlərinə uyğun olaraq yenidən qiymətləndirilməsi, uçotunun aparılması, amortizasiyası.
- İdxal-ixrac əməliyytları zamanı yük gömrük bəyannamələri üzrə işlərin görülməsi və idxal olunmuş malların anbarda uçotunun aparılması.
Müraciət etmək
Aşağıdakı xanaları dolduraraq müraciətinizi təsdiqləyin