Vergi ilinin sonuna yaxınlaşarkən bütün vergi ödəyiciləri gəlirlərinə və bu gəlirlərin əldə edilməsilə bağlı çəkilən xərclərinə xüsusi diqqət yetirməlidirlər. “vergiler.az” üçün açıqlama verən “Business Service Centre” şirkətinin maliyyə və mühasibat mütəxəssisi İbrahim Quluyev diqqəti gəlirdən çıxılan xərclərə dair bəzi mühüm məqamlara yönəldib.

Vergi ödəyicilərinin gəlirlərin əldə olunmasına çəkilən xərclərinin gəlirdən çıxılması üzrə normaları 108-ci maddədə öz əksini tapıb. Bu maddəyə əsasən, gəlirdən çıxılmayan xərclərdən başqa, gəlirin əldə edilməsi ilə bağlı olan bütün xərclər, həmçinin qanunla nəzərdə tutulmuş icbari ödənişlər gəlirdən çıxılır.

108-ci maddənin müddəalarından ən aktualı xüsusi çəki əsasında müəyyənləşən gəlirdən çıxılan xərclərdir. Vergi Məcəlləsinin 108.2-ci maddəsində göstərilib ki, vergi ödəyicisi tərəfindən vergiyə cəlb edilən əməliyyatlarla yanaşı, vergidən azad olunan, yaxud mənfəət (gəlir) vergisinə cəlb edilməyən əməliyyatlar aparıldıqda, habelə qeyri-sahibkarlıq fəaliyyəti ilə bağlı əməliyyatlar aparıldıqda həmin əməliyyatlar üzrə gəlirlərin və xərclərin uçotu ayrılıqda aparılmalıdır. Vergi ödəyicisi tərəfindən vergiyə cəlb olunan və vergidən azad olunan, yaxud mənfəət (gəlir) vergisinə cəlb edilməyən, habelə qeyri-sahibkarlıq fəaliyyəti ilə bağlı əməliyyatlar üzrə çəkilən, lakin bölüşdürülməsi mümkün olmayan xərclərin gəlirdən çıxılan məbləği vergiyə cəlb edilən gəlirlərin vergi ödəyicisinin ümumi gəlirlərində xüsusi çəkisi əsasında müəyyən edilir.

Vergi Məcəlləsinin 108.2-ci maddəsinin tələblərinə əsasən, vergi ödəyicisinin vergiyə cəlb edilən və vergidən azad hesab olunan, habelə mənfəət (gəlir) vergisinə cəlb olunmayan, həmçinin qeyri-sahibkarlıq fəaliyyəti ilə əlaqədar əməliyyatlar üçün çəkilən, lakin bölüşdürülməsi qeyri-mümkün olan xərclərin gəlirdən çıxılan miqdarı vergiyə cəlb olunan gəlirlərin ümumi gəlirlərdə əhatə etdiyi xüsusi çəki əsasında müəyyən olunur. Bu halın mahiyyətinin daha aydın anlaşılması üçün praktiki bir misala baxaq.

Misal: ƏDV məqsədləri üçün qeydiyyata alınmamış və mənfəət vergisinin ödəyicisi olan müəssisənin hesabat ilində gəlirləri və xərcləri aşağıdakı kimi olub:

Gəlirlər:

- Kənd təsərrüfatı məhsullarının emalından gəlir- 15.000,00 manat;

- Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalından gəlir- 6.000,00 manat;

- Xidmətlərin göstərilməsindən gəlir- 5.000,00 manat;

Xərclər:

- Kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı ilə bağlı xərclər- 5.000,00 manat;

- Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı ilə bağlı xərclər- 3.000,00 manat;

- Xidmətlərin göstərilməsi ilə bağlı xərclər- 1.000,00 manat

- Bölüşdürülməsi mümkün olmayan ümumi xərclər (əməkhaqqı, icarə, amortizasiya) - 10.000,00 manat

Büdcəyə ödənilməli olan mənfəət vergisini hesablayaq.

İlk növbədə, Vergi Məcəlləsinin 108.2-ci maddəsinə əsasən müəssisənin vergiyə cəlb edilən gəlirlərinin ümumi gəlirlərindəki xüsusi çəkisini müəyyənləşdirməliyik:

(15.000+5.000):(15.000+6.000+5.000) = 76,9%

İndi isə mənfəət vergisini hesablayaq:

(15.000 + 5.000 – 5.000 – 1.000 - (10.000 x 76,9%)) x 20%= 1.262 manat.

 

Mənbə: Vergiler.az

Xidmətlər

Bizə etibar edərək yararlana biləcəyiniz xidmətlər

- Vergi risklərinin müəyyənləşdirilməsi;

- Büdcə qarşısında öhdəliklərin müəyyən edilməsi;

- Vergi ödəyicisinin təsərrüfat subyektinin, filialın, nümayəndəliyin qeydiyyatı;

- Vergi məsləhətləri və planlaması;

- Vergi məsələləri və biznes əməliyyatları üzrə yaranacaq vergi öhdəlikləri və tənzimləmələri barədə hüquqi rəylərin verilməsi;

- Dövlət orqanları ilə yazışmalar; - Hüquqi və fiziki şəxslərin qeydiyyata alınması;

- Obyektlərin, nəzarət-kassa aparatının və POS-terminalın onlayın qeydiyyatı və qeydiyyatdan çıxarılması;

- Vergi qanunvericiliyinin pozulmasına görə məsuliyyətin müəyyənləşdirilməsi və tədbirlərin görülməsi;

- Təsis sənədlərində edilmiş dəyişikliklərin (qanuni təmsilçi, ünvan, təsisçilərin, nizamnamə kapitalındakı payların, hüquqi şəxsin adının və təşkilatı hüquqi formasının dəyişdirilməsi) və qeydə alınmış faktların sonrakı dəyişikliyinin qeydiyyata alınması.

- Yeni işçilərə əmək kitabçalarının açılması;

- Yeni işçilərin “Elektron Hökümət Portalı” vasitəsilə qeydiyyata alınması, xitam verilməsi və müvafiq dəyişikliklərin edilməsi;

- İşçilərin istehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi hallarının icbari sığorta olunması üzrə tədbirlərin görülməsi.

- Kadr uçotunun təşkili, işçilərlə hesablaşmalar (Əmək haqqı, məzuniyyət, ezamiyyə, kompensasiya, son haqq hesab hesablanması), Qanunvericiliyə uyğun olaraq əmək müqavilələrinin bağlanması, dəyişikliklərin edilməsi və xitam verilməsi;

- Kadr kargüzarlığının aparılması

- Beynəlxalq Audit Standartlarına əsasən maliyyə hesabatlarının auditi;

- Daxili audit;

- Xüsusi audit.

- Maliyyə hesabatlarının auditi

-Biznes planın hazırlanması

-Hüquqi şəxslərin qeydiyyatı, fəaliyyətinin dondurulması və ya ləğvi

- Vergi qanunvericiliyinə əsasən məsləhət xidməti;

- Vergi qanunvericiliyində dəyişikliklər üzrə monitorinq;

- Sadə və xüsusi vergi rejimli şirkətlər üçün vergi tutma prosesinin planlaşdırılması və bu barədə məsləhətlərin verilməsi;

- Vergi ödənişinin optimizasiyası;

- Əmək qanunvericiliyinə əsasən məsləhət xidməti;

- Vergi öhdəlikləri və digər ödənişlərin hesablanması və ödənilməsi üzrə məsləhətlərin verilməsi;

- Ayrı-ayrı maliyyə və vergi sxemlərinin hazırlanması, tətbiqi və məsləhətlərin verilməsi;

- Bağlanmış aktlar üzrə vergilərə və digər icbari ödənişlərə dair məsləhətlərin verilməsi

- Qanunvericiliyə uyğun olaraq müəssisənin maliyyə uçotunun təşkil edilməsi;

- Vergi, Statistika, Dövlət Sosial Müdafiə Fondu və Məşğulluq idarələrinə rüblük, aylıq, illik hesabatların hazırlanması və təqdim edilməsi (Sadələşdirilmiş vergi bəyannaməsi, Ödəmə mənbəyindən vergi bəyannaməsi, Əmlak vergisi bəyannaməsi, Əlavə Dəyər Vergisi bəyannaməsi, Gəlir vergisi bəyannaməsi, Mənfəət vergisi bəyannaməsi və s.);

- Gündəlik əməliyyatların (invoysların, elektron qaimə-fakturaların, elektron vergi hesab-fakturaların, ödəniş tapşırıqlarının hazırlanması) həyata keçirilməsi;

- Mədaxil və nəxaric pul vəsaitləri uçotunun, mühasibat uçotu hesabatlarında onların hərəkətinin, istehsal dövriyyəsi və xərclərinin, xərclər smetasının hazırlanması;

- 1 C proqram təminatında əməliyyatların, gəlir və xərclərin qeydiyyatının aparılması, şirkətlərdə mühasibat uçotunun təşkili və mühasibat uçotunu qurulması;

- Əməliyyatların təhlil edilməsi, riskli əməliyyatlarla bağlı vaxtında məlumatın verilməsi;

- Bütün növ bank əməliyyatlarının həyata keçirilməsi.

- ƏDV depozit hesabı üzrə əməliyyatlarının aparılması;

- Kreditorlarla hesablaşmaların aparılması;

- Debitorlar borcların zamanında ödənilməsinə nəzarət;

- Əsas vəsaitlərin bazar qiymətlərinə uyğun olaraq yenidən qiymətləndirilməsi, uçotunun aparılması, amortizasiyası.

- İdxal-ixrac əməliyytları zamanı yük gömrük bəyannamələri üzrə işlərin görülməsi və idxal olunmuş malların anbarda uçotunun aparılması.

Müraciət etmək

Aşağıdakı xanaları dolduraraq müraciətinizi təsdiqləyin